VEP Testi – ERG Testi Nedir?

Patern VEP testi

VEP testi, ERG testi, multifokal ERG testi ve diğer bazı elektrofizyolojik testler göz sağlığı açısından hekime çok önemli bilgiler veren objektif testlerdir. Bu testler ülkemizde maalesef hak ettiği şekilde uygulanmamakta ve bu konuda ciddi bir şekilde ilgilenen hekim sayısı ülkemizde  yok denecek kadar azdır. Doç.Dr. Fatih Çakır Gündoğan Göz Elektrofizyolojisi konusunda dünta standartları bilimsel makalelere sahip bir hekim olup konu ile ilgili ülkemizde sayılı göz hekimleri arasında bulunmaktadır.  

Patern VEP testi içindeki ‘patern’ kelimesi ‘desen’ anlamına gelir. Bu testte hasta yaklaşık 1 metre kadar önünde bulunan bir ekrandaki dama tahtası şeklinde siyah ve beyaz karelerden oluşan bir desene bakarken hastanın beyninde bulunan görme merkezinde ortaya çıkan elektriksel yanıt kafatası üzerine yerleştirilen bir elektrot yardımıyla kaydedilir.  Elde edilen yanıtların değerlendirilmesi ile hastanın görme derecesi hakkında bilgi sahibi olunur. Patern VEP testi ile elde edilen yanıttaki gecikmeler değerlendirilerek beyinde ya da göz çukuru içerisinde bulunan kitlesel ya da başka türlü lezyonların görme yolları üzerindeki etkisi değerlendirilebilir. 

Patern VEP testi çok değerli bir testtir. Patern VEP testi ile medikolegal durumlarda ya da başka psikolojik süreçlerde hastanın görme durumu hakkında objektif bulgular elde edilir. Multiple Sclerosis (MS) gibi beyinde sinir hücreleri arasında iletimi yavaşlatan durumlarda MS hastalığının aktivitesi konusunda bilgi verir ve klinik bulgu vermeyen ama subklinik aktivite gösteren MS hastaları hakkında bulgu verir.

Bunun dışında patern VEP testi herhangi bir retina ya da optik sinir hastalığının tanısı, takibi ve tedavi değerlendirilmesinde kullanılmaktadır. 

Flaş VEP testi

Flaş VEP testi hastanın gözü önünde bir ışık flaşı çakıldıktan sonra beyindeki görme merkezinde ortaya çıkan elektriksel yanıtın kafatası üzerine yerleştirilen elektrotlar yardımıyla kaydedilmesidir. Patern VEP testinin kaydedilmesi için hastanın bir desenin ortasında bulunan bir noktaya bakması gerekmektedir. Ancak hasta bir bebek ise ya da komada bir hasta ise bu durumda istemli olarak istenen noktaya bakması imkansızıdır. İşte bu durumlarda flaş VEP testi hastanın görme seviyesi hakkında bilgi verir. Klinik kullanımı genellikle bu şekilde olsa da flaş VEP testinin kullanımı bu durumlarla sınırlı değildir. Flaş VEP testi herhangi bir retina ya da optik sinir hastalığının tanısı, takibi ve tedavisinin değerlendirilmesinde kullanılabilir. 

Multifokal VEP testi

Multifokal VEP testi henüz standart klinik kullanıma girmemiş ve Uluslararası Elektrofizyoloji Topluluğu tarafından standartları henüz ortaya konulamamış bir testtir. Multifokal VEP testinde amaç her bir retina bölgesinin uyarılması sonrasında beyinde ortaya çıkan elektriksel yanıtın değerlendirilmesidir.

Tam-alan ERG testi

Tam-alan ERG testi retinanın genelinin çalışması konusunda çok değerli bilgiler veren bir elektrofizyolojik testtir. ERG testi ile retinanın tamamı bir ışık uyaranı ile uyarılır ve yine retinanın tamamından elde edilen yanıt tek bir yanıt olarak kaydedilir. Dolayısıyla retinanın büyük bölümünün etkilendiği hastalıklarda ERG testi etkilenmektedir. Özellikle genetik geçişli retina hastalıklarının (tavuk karası ya da retinitis pigmentoza gibi) tanısında veya diyabete bağlı retina sorunlarının takibinde ERG testi oldukça değerli bilgiler vermektedir.

Patern Elektroretinogram (PERG) testi

Patern ERG testinde hasta yaklaşık 1 metre mesafeden bir ekrandaki satranç tahtası şeklindeki bir desenin ortasında bulunan fiksasyon noktasına bakarken desendeki siyak kareler ve beyaz karelerin rengi birbirleri ile değişim göstermektedir. Hasta ekranın ortasına bakarken retinada ortaya çıkan yanıtlar göz yüzeyine konulan bir elektrot yardımıyla kaydedilmektedir. 

Pattern elektroretinogram testi hem retinamızda bulunan ve sarı nokta adı verilen görme merkezimizin işlevi hem de retinada ortaya çıkan uyarıları beyindeki görme merkezine taşıyan hücrelerin işlevleri konusunda çok değerli bilgiler vermektedir. 

Multifokal Elektroretinogram Testi (mfERG)

Multifokal ERG testinde kişi bir ekrandaki desene bakarken retinada ortaya çıkan elektriksel yanıtlar kaydedilmektedir. Bu şekilde retinanın farklı bölgelerinden elde edilen lokal yanıtlar her bir retina bölgesinin ne kadar işlev gördüğü hakkında çok değerli bilgiler vermektedir. MfERG testi retina hastalıkların tanı ve takibinde çok değerli bir testtir.

Multifokal ERG testinde tam-alan ERG testinde olduğu gibi retinanın işlevi değerlendirilir. Ancak bu değerlendirme retinanın tamamına ait tek bir yanıt şeklinde değil, retinanın farklı noktalarının işlevlerinin ayrı ayrı değerlendirilmesidir. Bu çok önemlidir, çünkü retinanın tamamının işlevi tek bir yanıt ile (tam-alan elektroretinogram) normal değerlendirilebilirken, retinada küçük olan ve fakat işlevi görme açısından çok önemli olan foveanın işlevi multifokal elektroretinogram ile değerlendirilebilmektedir.

Multifokal elektroretinogram testinde hasta bir ekranda bulunan ve konsantrik 61 ya da 103 altıgenden oluşan bir desenin ortasındaki fiksasyon noktasına bakarken tek bir elektrot yardımıyla retinadan elde edilen yanıtlar kaydedilri ve bir takım kompleks matematiksel işlemler ardından her bir lokal retina bölgesine ait yanıtlar ortaya çıkarılmaktadır

Elektro-okülogram (EOG)

Elektro-okülogram testinde amaç gözün istirahat potansiyelinin ölçülmesidir. Bunun için hasta aralarında göz ile her birisinin arasında 30 derecelik açı bulunan iki adet fiksasyon noktasına ardısıra bakarken gözlerin iç ve dış kısımlarına yerleştirilen elektrotlar yardımı ile retinada bulunan istirahat potansiyeli kaydedilir. Bu potansiyel retinanın genel sağlığı açısından değerli bilgiler vermektedir.​​