Göz Tembelliği ve Tedavisi

Göz Tembelliği günümüzde en sık karşılaşılan görme sorunlarından bir tanesidir. Peki tembel göz ne demektir? Göz neden tembelleşir? Göz tembelliği tedavisi var mıdır? Göz tembelliği neden çocukluk yaşlarında ortaya çıkar da yetişkinlik dönemlerinde ortaya çıkmaz? Tüm bu soruların cevabını bu yazıda bulacaksınız.

Göz Tembelliği Nedir?

Göz Tembelliği tanımı aslında yanlış bir tanımdır. Çünkü aslında tembelleşen göz değil beynin sorun olan gözden gelen görüntüyü baskılamasıdır. Peki beyin gözden gelen bir görüntüyü neden baskılar?

Bir bebek düşünelim. Sağ gözünün derecesi +1.00 , sol gözünün derecesi +4.50 derece olsun. Böyle bir durumda sağ gözden beyne iletilen görüntü ile sol gözden iletilen görüntü arasında netlik ve aynı zamanda büyüklük farklılığı olacaktır. Bu durumda beyin sağ gözden gelen net görüntü ile sol gözden gelen daha bulanık görüntüyü yeteri kadar benzer görüntüler olarak algılayamayacağı için bulanık görüntüyü ihmal etmeye başlar. Aylar ve yıllar geçtikçe beynin bu baskılama işlemi netleşir. Yeterli bir süre geçtiğinde sol göz tembelleşmiş olur. Peki göz tembelliği sadece gözdeki numara farklılığında mı ortaya çıkar. Hayır. Göz tembelliğinin başka nedenleri de vardır. Okumaya devam edelim.

Göz Tembelliği Belirtileri

Göz tembelliği çocukların çok büyük kısmında herhangi bir belirti vermez. Tembellik genellikle tek gözde ortaya çıkar, bazen her iki gözde de olabilmektedir. Tembel göz az görür, anne-baba bu durumun genellikle farkında değildir. Bu nedenle bebeklik ve çocukluk döneminde düzenli göz muayenesi çok önemlidir. Çünkü tembellik  8 yaşına yaşlarına kadar tedavi edilmediğinde ömür boyu az gören bir göz ortaya çıkmış olur. Tembelliğin farkına ne kadar erken varılırsa tedavi de o derecede erken ve etkili olmaktadır. 

Göz Tembelliği Nedenleri

Bebeklik ve erken çocukluk dönemlerinde ortaya çıkan herhangi bir göz sorunu göz tembelliğine neden olabilir. Bunları şu şekilde sıralayabiliriz.

1. Her iki gözde kırma kusurlarının varlığı. Kırma kusurlarından kastımız hipermetropi, miyopi ve astigmatizmadır.  Eğer iki göz arasında kırma kusuru farklılığı yüksek ise bu durumda derecesi yüksek olan tarafta göz tembelliğinin ortaya çıkma ihtimali oldukça yüksektir. Ancak her iki tarafta da göz derecesi yüksek ise bu durumda görme tembelliği her iki gözde de ortaya çıkabilir.
2. Gözde kayma (şaşılık). Çocukluk döneminde bir gözde kayma var ise göz tembelliğinin ortaya çıkma ihtimali yüksektir. Bunun nedeni yukarıdaki örneğe benzer şekilde her iki gözden beyne iletilen görüntünün farklı olması ve beynin iki görüntüyü tek bir görüntü olacak şekilde üst üste yerleştirememesidir. 
3. Katarakt. Katarakt her zaman yaşlılarda görülen bir durum değildir. Bazen yeni doğan bebeklerde de çocukluk dönemlerinde katarakt ortaya çıkabilmektedir. Özellikle bebeklik döneminde katarakt ortaya çıkmışsa ışığın kataraktı geçip gözün retina tabakasına ulaşması engelleneceği için katarakt olan göz tembelleşecektir. Katarakt konusunda daha fazla bilgi almak için tıklayınız. 
4. Bazı nadir görülen göz sorunları. Bebeklik ve çocukluk çağında görülen bazı tümörler ve doğumsal anomaliler de gözde tembelliğe neden olabilmektedir.

Göz Tembelliği Nasıl Anlaşılır?

Gözde tembellik bebeklik ve çocukluk yaşlarında ortaya çıktığı için yapılması gereken en önemli şey bebeklik ve çocukluk döneminde göz muayenesidir. Doğumdan hemen sonra bebekler göz muayenesine tabii tutulmalıdır. Daha sonra ise 3 ay-12 ay-3 yaş ve 6 yaşlarında rutin göz muayenesinin yapılması tembelliğe neden olabilecek potansiyel göz sorunlarının tanınmasına yardımcı olacaktır.

Neden Çocukluk Yaşlarında Ortaya Çıkar?

Görme işlevinin normal bir şekilde gelişebilmesi için her iki gözün retina tabakasına yeteri miktarda ışığın ulaşması gerekmektedir. Ayrıca retina üzerine düşen görüntülerin netliğinin de aynı ya da benzer olması gerekmektedir. Normal bir görme işlevi için çocukluk dönemi önemli olmakla birlikte hayatın ilk 1 yılı çok önemlidir. Bu süreçte göz ve beyin hızla gelişmekte ve değişmektedir. Bu nedenle çocukluk döneminde beyin bir ya da her iki gözden gelen uyarıyı yukarıda anlattığım şekilde baskılarsa göz tembelliği ortaya çıkmaktadır.

Göz Tembelliği Tedavisi

Göz tembelliğinin tedavisi vardır. Ancak tedavi en fazla 8-9 yaşlarına kadar etkilidir. Tedavide en önemli şey tanının erken konmasıdır. Bunu için de en önemli konu çocuğunuzun hiçbir göz şikayeti olmasa bile 0-2-4-6 yaşlarında muayene edilmesidir. Muayene sonucunda göz tembelliği yapma ihtimali olan şaşılık varsa bir an önce ameliyat yapılmalıdır. Katarakt durumunda ise yine acil olarak ameliyatın yapılması gerekmektedir. Daha sonra ise görmesi iyi olan göz her gün belirli bir süre kapatılarak az gören gözün çalışması sağlanır.  Başlangıç döneminde iyi gözün kapatılması çocuğunuzu rahatsız edebilecektir. Bu dönemin sabırlı geçirilmesi ve kapama tedavisine mümkün olduğunca uyum sağlanması ilerleyen yıllarda iyi bir görme sağlanması için oldukça önemlidir. Göz kapama tedavisi açısında birkaç önemli nokta vardır. Göz tembelliği tedavisi sabır gerektiren bir tedavi şeklidir.

Göz Kapama Tedavisi

Tedavi yapılırken bazı kurallara dikkat etmek gerekmektedir.

1. Kapama günde tek bir kerede bitirilmelidir. Doktorunuz günde 3 saat kapama tedavisi vermişse bu durumda gözün 3 saat süreyle devamlı kapalı tutulması gerekmektedir. 1.5 saat sabah, 1.5 saat akşam kapatılması çok doğru olmayacaktır.
2. Kapama tedavisi esnasında çocuğunuzun gözlerini aktif olarak kullanabileceği aktiviteler yapılmalıdır. Boyama kitapları ile boyama yapılabilir, tablet ve cep telefonları ile sevdiği bir oyunu oynaması mantıklı olabilecek yöntemlerdendir.
3. Kapama tedavisinde doktorunuz sizi belirli aralıklarla kontrole çağıracaktır. Kontrol muayenelerine uyunuz. Bu şekilde çocuğunuzun görme seviyesindeki değişiklikler daha yakından takip edilebilir.
4. Kapama tedavisinin etkinliği 8-9 yaşlarına kadardır.  Daha sonraki yıllarda tedavi genellikle etkisizdir. Hayatın ilk yıllarında ise çok daha etkilidir. 

Göz Tembelliği Olanlara Göz Çizdirme Operasyonu Yapılabilir mi?

Bu hastalarda göz çizdirme yapılabilmesi kişiden kişiye değişebilmektedir. Eğer kişinin görme seviyesi gözlük ya da kontakt lens kullanıldığında artmıyorsa bu durumda göz çizdirme operasyonu yapılması ile kazanılacak ilave bir şey olmayacaktır. Ancak bazen göz tembelliği olsa da hasta gözlük kullandığında görme seviyesi artabilmektedir. Bu durumlarda göz çizdirme operasyonu yapılabilmekte ve kazanç sağlanabilmektedir. 

Göz Tembelliği Askerliğe Engel Midir?

Göz tembelliğinin zorunlu askerliğe engel olması için tembel olan gözde görme seviyesinin 0.2’nin altında olması gerekmektedir. Bunun dışında her iki gözde göz dereceleri arasındaki fark da askerlikten elverişsizlik nedeni olabilir.