Astigmat ve Tedavisi

Astigmat Nedir?

Astigmatizma (astigmat, astigmatizm) göze her yönden giren ışığın tamamının retina üzerindeki aynı noktaya odaklanmaması anlamına gelmektedir. Anlamayı kolaylaştırmak için bunu biraz daha basitleştirelim. Göze giren ışığın yönlerini bir saat kadranına uygun olarak düşünelim. Örneğin saat 12 hizasından göze giren ışınlar saat 3 hizasından giren ışınlarla aynı nokta üzerinde odaklanmıyorsa bu durumda astigmattan bahsedilmektedir. Peki göze giren ışınlar neden farklı noktalara odaklanmaktadır. Bunu anlamak için gözün ışık kıran ortamlarını kısaca inceleyelim. 

Gözün Işık Kıran Ortamları: Kornea ve Lens

Göze dış dünyadan gelen ışık önce gözün en ön tabakası olan korneada kırılır ve göz içine girer.  Daha sonra ise lensten (mercek) geçerek retina üzerine odaklanır.
İşte kornea ve lensin farklı kısımlarının kırıcılıkları arasında fark var ise bu durumda astigmatizma ortaya çıkmaktadır. Bu durum daha çok korneanın farklı kısımlarının farklı kırıcılıklarına bağlıdır. Lense bağlı astigmatizma çok nadir görülmektedir. Şimdi kısa bir örnek verelim ve daha iyi anlayalım.

Astigmatizm Bulguları

Astigmatizm kişide aşağıdaki bulgular neden olmaktadır.

• Bulanık ya da çarpık görme
• Gözde zorlanma, gerginlik hissi
• Baş ağrısı, göz ağrısı
• Gece görmede zorluk

Kornea ve Astigmatizma

Örneğin bir kişinin korneasının yatay eksendeki kırıcılığı 43 derece, dikey eksendeki kırıcılığı 45 derece olsun. Bu durumda aradaki 2 derecelik fark astigmat ortaya çıkaracaktır. Bu durum genellikle doğuştan itibaren mevcuttur ancak doğduktan sonra büyüme aşamasında astigmat derecesi değişebilir ve doğumda olmayan bir astigmat çocuğun gelişim aşamasında ortaya çıkabilmektedir. 

Astigmatizma Nedenleri

Buraya kadar olan kısımda astigmatın birçok kişide doğuştan gelen bir özellik olduğunu ve fakat sonradan da astigmat ortaya çıkabileceği ve doğuştan gelen astigmatın derecesinin değişebileceğini anlamış olduk. Bunun yanında bazı göz hastalıklarında da astigmat ortaya çıkmasına neden olabilir. Keratokonus hastalığı buna örnek olarak verilebilir. Bu hastalıkta kornea dokusu zayıftır ve korneanın iç sağlamlığı azalmıştır. Bu da korneanın öne doğru bombeleşmesine ve farklı kısımlarının kırıcılık şiddetinin değişmesine neden olmaktadır.  Bu durum yüksek astigmat derecelerinin ortaya çıkmasına neden olabilir. Bunun yanında kornea tabakasının bir travmaya maruz kalması da astigmat ortaya çıkmasına neden olabilir. Lense bağlı astigmatlar nadiren ortaya çıkar ve bu durum da yine bazı nadir görülen hastalıklara bağlıdır.

Düzenli ve Düzensiz Astigmatizma

Astigmatizma denildiğinde düzenli astigmat anlaşılır. Düzenli astigmatta korneanın yatay ve dikey meridyenleri arasındaki fark korneanın her bölgesinde aynıdır. Örneğin korneanın yatay eksende kırıcılığı 42 derece, dikey eksende kırıcılığı 44 derece ise ve bu şekilde bir düzen korneanın her bölgesinde aynı ise bu durumda düzenli astigmatizm vardır.

Ancak bazı hastalıkları kornea yüzeyini tam anlamıyla düzensiz hale getirir ve korneada farklı bölgelerin farklı kırıcılıkları olabilimektedir. Örneğin göze gelen bir darbe sonucunda ya da keratokonus hastalığında düzensiz astigmatizma ortaya çıkmaktadır.

Farklı Astigmat Tipleri

Astigmatizma miyopi ve hipermetropi ile birlikte görülmektedir.

• Miyop astigmat. Miyop astigmatta göz aynı anda hem miyopiktir hem de astigmat vardır. Yani yatay ve dikey eksenden göze giren ışık hem retina önüne düzer hem de tek bir noktada odaklanamazlar. 
• Hipermetrop astigmat. Hipermetrop astigmatta göz aynı anda hem hipermetroptur hem de astigmat vardır. Yani yatay ve dikey eksenden göse giren ışık demetleri hem retinanın arkasında odaklanır hem de bu ışık demetleri aynı noktaya odaklanamazlar.
• Mikst astigmat (karışık astigmat). Bu tipte ise astigmat vardır ve fakat eksenlerden birinden gelen ışık demeti retinanın önüne, diğer eksenden gelen ışık demeti ise retinanın arkasına odaklanır.

Çocuklarda Astigmatizm

Bebeklerde doğum esnasında astigmat olabilir ve ilk bir yıl içinde bu astigmat düzelebilir.

Bebekler görme sorunlarını tarif edemeyecekleri için 6 aylıkken mutlaka genel bir göz muayenesine götürülmelidir. Düzeltilmemiş görme sorunu olan bir çocuk okulda öğrenme zorluğu yaşayabilir ve bu durum yanlışlıkla öğrenme bozukluğu şeklinde psikiyatri temelli bir tanı olarak değerlendirilebilir.

Astigmatizm Tanısı

Görmenizde azalma ve zorlanma, gerginlik gibi şikayetleriniz varsa bu durum astigmatizm nedenli olabilir. Bu nedenle doktorunuza başvurduğunuzda astigmat tanısı amacıyla bazı cihazlardan tetkikler yapılmaktadır.

• Foropter. En iyi görme seviyesini elde edene kadar bir grup lensle yazılar okutulan cihazdır.
• Keratometre/topografi. Korneanın kırıcılık haritasını veren cihazdır.
• Otorefraktometre. Bu cihazla göze bir ışık gönderilir ve gözün arka tarafından çarparak gelen yansıması değerlendirilir. Bu da doktora kişinin refraksiyon kusuru hakkında bir fikir verir. 

Astigmatizm Tedavisi

Astigmatizm tedavisinde en sık iki yol vardır.

• Düzeltici Lensler: Gözlük ve kontakt lensler anlamına gelmektedir. Kontakt lensler düşünüldüğünde astigmatı düzelten torik yumuşak kontakt lensler kullanılmaktadır. Torik lensler ışığı bir eksende diğer eksene göre daha fazla kırarlar. Eğer astigmat çok yüksekse bu durumda ortokeratoloji adı verilen sert gaz geçirgen lensler kullanılabilir. Ortokeratoloji yönteminde gece sert kontakt lensler takılır, sabah çıkarılır. Bu da korneaya bir şekil verir ve bu şekil kendiliğinden düzelene kadar kişinin astigmatı düzelmiş olur. Korneanın şeklinin muhafazası için lenslerin çok sık olmamakla birlikte düzenli olarak takılması gerekmektedir.
• Refraktif Cerrahi: Lazer ile korneanın şekli ve kırıcılığı değiştirilir. LASİK ve PRK refraktif cerrahi yöntemleridir. Refraktif cerrahi geçirmek için sağlıklı bir göz yapısına sahip olmanız gerekir.